2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun “Taşınmaz Kültür Varlıklarının Onarımına Yardım Sağlanması ve Katkı Payı” başlıklı 12. maddesine eklenen “2985 sayılı Toplu Konut Kanunu uyarınca verilecek kredilerin en az %10’u tescilli taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı ve restorasyonu işlemlerine ilişkin başvurularda kullandırılır. Bu kapsamdaki öncelikli projeler Bakanlık ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nca müştereken belirlenir” fıkrası gereğince özel hukuka tabi gerçek ve tüzel kişilerin mülkiyetinde bulunan korunması gerekli tescilli taşınmaz kültür varlıklarının; bakımı, onarımı ve restorasyonu için Toplu Konut İdaresi tarafından kredi verilmektedir.
TOKİ tarafından kullandırılacak kredinin miktarı, projenin keşif bedelinin en fazla %70’i oranında olup, 2016 yılı için bu miktar 150.000 TL’yi geçemez. Her yıl kullandırılacak kredi üst limiti, finansman imkanları dikkate alınarak İdarece yeniden belirlenir. Taşınmaz kültür varlığı için verilecek kredi miktarının %15’i banka tarafından gerekli teminatlar alındıktan sonra avans olarak ödenir. Bütçede kaynak bulunmadığı takdirde kredi talepleri incelemeye alınmaz.
Her yılın ocak ayında kredilendirilen projelerle ilgili olarak bilgi vermek üzere, Toplu Konut İdaresinin başkanlığında, Kültür ve Turizm Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve bu konuyla ilgili kuruluşlarla bilgilendirme ve koordinasyon toplantısı yapılır.
Uygulanmada ortaya çıkan ve burada düzenlenmeyen hallerde veya tereddüt edilen hususlarda yapılacak işlemler Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir.
Kredi verilen projelerin uygulama aşamasındaki denetimi, TOKİ tarafından görevlendirilen uzmanlar ile Bakanlık tarafından görevlendirilecek ilgili Rölöve Anıtlar Müdürlüğü uzmanları tarafından müştereken yapılır.Başvuru Süreci
Krediden yararlanarak mülkiyetindeki tescilli taşınmaz kültür varlığının bakım, onarım ve restorasyonunu yaptırmak isteyen gayrimenkul sahibi başvurusunu, İdare tarafından ilan edilecek tarihlerde bizzat yapabileceği gibi kargo ve diğer posta araçlarıyla da yapabilmektedir. Başvuru dilekçesiyle birlikte verilmesi gereken evraklar şunlardır:
TOKİ tarafından kullandırılacak kredinin miktarı, projenin keşif bedelinin en fazla %70’i oranında olup, 2016 yılı için bu miktar 150.000 TL’yi geçemez. Her yıl kullandırılacak kredi üst limiti, finansman imkanları dikkate alınarak İdarece yeniden belirlenir. Taşınmaz kültür varlığı için verilecek kredi miktarının %15’i banka tarafından gerekli teminatlar alındıktan sonra avans olarak ödenir. Bütçede kaynak bulunmadığı takdirde kredi talepleri incelemeye alınmaz.
Her yılın ocak ayında kredilendirilen projelerle ilgili olarak bilgi vermek üzere, Toplu Konut İdaresinin başkanlığında, Kültür ve Turizm Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve bu konuyla ilgili kuruluşlarla bilgilendirme ve koordinasyon toplantısı yapılır.
Uygulanmada ortaya çıkan ve burada düzenlenmeyen hallerde veya tereddüt edilen hususlarda yapılacak işlemler Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir.
Kredi verilen projelerin uygulama aşamasındaki denetimi, TOKİ tarafından görevlendirilen uzmanlar ile Bakanlık tarafından görevlendirilecek ilgili Rölöve Anıtlar Müdürlüğü uzmanları tarafından müştereken yapılır.Başvuru Süreci
Krediden yararlanarak mülkiyetindeki tescilli taşınmaz kültür varlığının bakım, onarım ve restorasyonunu yaptırmak isteyen gayrimenkul sahibi başvurusunu, İdare tarafından ilan edilecek tarihlerde bizzat yapabileceği gibi kargo ve diğer posta araçlarıyla da yapabilmektedir. Başvuru dilekçesiyle birlikte verilmesi gereken evraklar şunlardır:
- Onarılacak eserin Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları Bölge Kurulu tarafından onaylanmış rölöve ve restorasyon projeleri, kurul karar yazıları, restorasyon raporu,
- Onaylı projeye göre düzenlenmiş Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın birim fiyatlarına göre pozlar belirtilerek onaylı projenin metrajı çerçevesinde detaylı keşif raporu (Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın karşılıksız uygulama yardımından faydalanan projeler bu yardımı kullanacakları kalemleri keşif özetlerinde göstermeleri ve diğer kamu desteklerini beyan etmeleri gerekmektedir),
- Grafik halinde gösterilmiş iş programı,
- Yapının dışını, içini ve çevresini detaylı biçimde gösteren tanıtıcı nitelikteki fotoğraflar (en az 9×12 cm boyutlarında),
- Arsanın ve binanın durumunu gösteren, belediyesinden onaylı 1/200 veya 1/500 ölçekli vaziyet planı,
- Tapu örneği ve çaplı tasarruf vesikası,
- Nüfus kayıt örneği ve ikametgah belgesi.
Kredi kullanılacak olan yapının mülkiyeti hisseli ise, hissedarların her birinin ayrı ayrı dilekçe, nüfus kayıt örneği, ikametgah belgesi ve muvafakatname vermesi veya hissedarlardan birine vekaletname vermesi gerekmektedir.
Başvuru Değerlendirme
Başvuruların değerlendirilme aşamasında İdare, konuyla ilgili uzmanlar görevlendirmekte ve böylelikle taşınmaz kültür varlığının yerinde görülüp incelenmesi suretiyle değerlendirme raporları oluşturmaktadır. Kredi verilecek projeler belirlenirken tarihi kent dokularının sağlamlaştırılmasına yönelik olan ve yerel yönetimler vb. kurumların öncülüğü ve koordinasyonu ile gerçekleştirilecek projelere öncelik verilmektedir. Bunun yanı sıra bakım, onarım ve restorasyon işlemleri yapılacak taşınmaz kültür varlığının; mimari ve kültürel değeri, fiziki durumu, bulunduğu çevrenin özellikleri, kullanım amacı da göz önünde bulundurulmaktadır.
Taşınmaz kültür varlığının bakımı, onarımı ve restorasyonu için yapılacak işlemlerin; yapının kültür varlığı niteliğinin devamını sağlaması, gerekirse sağlamlaştırılması ve işlev kazandırılması amacına yönelik olması zorunludur.
Kredi Kullandırma Süreci
Kredinin kullandırılması sürecinde öncelikle TOKİ tarafından kredi açılan proje için ilgili bankaya gerekli talimatlar verilir. Banka ile kredi kullanıcısı arasında sözleşme imzalanmasının ardından söz konusu taşınmaz kültür varlığı üzerine tahsis edilen kredinin % 100 fazlası üzerinden bankaca ipotek tesis edilir. Teminat olarak gösterilecek gayrimenkullerin tasarrufa ve ipoteğe mani herhangi bir engeli bulunmamalıdır. Esas itibariyle 1 inci derece ve sırada ipotek konulmayan gayrimenkuller teminat olarak kabul edilmez. Hisseli gayrimenkule, bütün hissedarların borca ve ipoteğe iştirak etmesi halinde kredi açılabilir. Teminat olarak ipotek alınacak gayrimenkullerin sigorta işlemleri, banka tarafından gerçekleştirilir.
Kredi ödemeleri, yapılmış işleri belgeleyen ve usulüne uygun şekilde düzenlenmiş hak ediş raporlarına göre yapılır. Verilen avans, son hak edişle tamamlanmak üzere hak edişlerden eşit oranlarda kesilir. Hak ediş raporları, taşınmaz kültür varlığının yer aldığı bölgede bulunan Kültür ve Turizm Bakanlığı Rölöve Anıtlar Müdürlüğü ile TOKİ tarafından onaylandıktan sonra geçerlilik kazanır ve ödemesi yapılır. Banka, hak sahiplerine yapacağı hak ediş ödemelerini, İdarece banka hesaplarına yapılacak aktarımdan itibaren en geç 3 iş günü içinde gerçekleştirir. Banka tarafından 3 iş günü içerisinde aktarılmayan hak edişler İdareye gerekli açıklamalar yapılarak ivedilikle iade edilir. Son hak ediş geçici kabul işlemi yapıldıktan sonra ödenir.Kredilerin Faizi ve Geri Ödemesi
Kullandırılan kredinin faizi yıllık %4, vadesi ise 10 yıl olup geri ödemeler aylık sabit taksitler halinde tahsil edilecektir. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunun 21. maddesi gereği Tapu Kütüğüne “Korunması gerekli taşınmaz kültür varlığıdır.” kaydı konulmuş ve 1nci, 2nci grup olarak gruplandırılmış olan taşınmaz kültür varlıkları her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Bu nedenle bankaca borçlandırmaya esas bedel hesaplanırken, sadece kullandırılan kredi miktarı ve faizi, krediye ilişkin sigorta vb. giderler dikkate alınır. Kullandırılan kredilerin faizi, kredinin ilk kullanıldığı tarihten itibaren, projeye avans ödemesi yapılmış ise avansın bankaya aktarılıp, hak sahibine ödendiği tarihten itibaren bankaca uygulanır. Kredi kullanan gerçek ve tüzel kişilerin geri ödemeleri, son hakedişin ödenmesinden sonra, bankanın kredi kullanıcısına vereceği 10 yıllık geri ödeme tablosundaki tarihte başlar. Ancak; geri ödemenin başlangıç tarihi ile son hak edişin ödendiği tarih arasındaki süre 3 ayı geçemez. Vadesinde ödenmeyen borca gecikilen günler için, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında kanunun 51 inci maddesinin 1 inci fıkrasında yer alan gecikme zammı uygulanır. Vadenin bitiminden sonraki üç aylık dönem içinde taksit miktarının cezası ile birlikte ödenmemesi halinde borç muaccel kılınır ve banka tarafından İdare-Banka Protokolü çerçevesinde tahsil edilir. Kredinin maksada uygun olarak kullanılmaması halinde borç muaccel hale gelir. Borcun muaccel hale gelmesinden sonra yapılan bütün giderler ile gayrimenkulün paraya çevrilmesi için yapılan her türlü gider borca eklenir. Banka, kredi taksitleriyle faizlerinin tahsili için, bankacılık usul ve teamülleri içerisinde, gerekli her türlü işlemleri ve yasal takipleri yapacak, tahsil ettiği taksit, faiz ve cezai faizleri İdare hesabına alacak olarak kaydedecektir. Banka, geri ödeme taksitlerini izleyen ayın en geç 15. gününe kadar İdare hesaplarına yatırır ve bunlara ait bilgileri de bildirir.
Başvuru Değerlendirme
Başvuruların değerlendirilme aşamasında İdare, konuyla ilgili uzmanlar görevlendirmekte ve böylelikle taşınmaz kültür varlığının yerinde görülüp incelenmesi suretiyle değerlendirme raporları oluşturmaktadır. Kredi verilecek projeler belirlenirken tarihi kent dokularının sağlamlaştırılmasına yönelik olan ve yerel yönetimler vb. kurumların öncülüğü ve koordinasyonu ile gerçekleştirilecek projelere öncelik verilmektedir. Bunun yanı sıra bakım, onarım ve restorasyon işlemleri yapılacak taşınmaz kültür varlığının; mimari ve kültürel değeri, fiziki durumu, bulunduğu çevrenin özellikleri, kullanım amacı da göz önünde bulundurulmaktadır.
Taşınmaz kültür varlığının bakımı, onarımı ve restorasyonu için yapılacak işlemlerin; yapının kültür varlığı niteliğinin devamını sağlaması, gerekirse sağlamlaştırılması ve işlev kazandırılması amacına yönelik olması zorunludur.
Kredi Kullandırma Süreci
Kredinin kullandırılması sürecinde öncelikle TOKİ tarafından kredi açılan proje için ilgili bankaya gerekli talimatlar verilir. Banka ile kredi kullanıcısı arasında sözleşme imzalanmasının ardından söz konusu taşınmaz kültür varlığı üzerine tahsis edilen kredinin % 100 fazlası üzerinden bankaca ipotek tesis edilir. Teminat olarak gösterilecek gayrimenkullerin tasarrufa ve ipoteğe mani herhangi bir engeli bulunmamalıdır. Esas itibariyle 1 inci derece ve sırada ipotek konulmayan gayrimenkuller teminat olarak kabul edilmez. Hisseli gayrimenkule, bütün hissedarların borca ve ipoteğe iştirak etmesi halinde kredi açılabilir. Teminat olarak ipotek alınacak gayrimenkullerin sigorta işlemleri, banka tarafından gerçekleştirilir.
Kredi ödemeleri, yapılmış işleri belgeleyen ve usulüne uygun şekilde düzenlenmiş hak ediş raporlarına göre yapılır. Verilen avans, son hak edişle tamamlanmak üzere hak edişlerden eşit oranlarda kesilir. Hak ediş raporları, taşınmaz kültür varlığının yer aldığı bölgede bulunan Kültür ve Turizm Bakanlığı Rölöve Anıtlar Müdürlüğü ile TOKİ tarafından onaylandıktan sonra geçerlilik kazanır ve ödemesi yapılır. Banka, hak sahiplerine yapacağı hak ediş ödemelerini, İdarece banka hesaplarına yapılacak aktarımdan itibaren en geç 3 iş günü içinde gerçekleştirir. Banka tarafından 3 iş günü içerisinde aktarılmayan hak edişler İdareye gerekli açıklamalar yapılarak ivedilikle iade edilir. Son hak ediş geçici kabul işlemi yapıldıktan sonra ödenir.Kredilerin Faizi ve Geri Ödemesi
Kullandırılan kredinin faizi yıllık %4, vadesi ise 10 yıl olup geri ödemeler aylık sabit taksitler halinde tahsil edilecektir. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunun 21. maddesi gereği Tapu Kütüğüne “Korunması gerekli taşınmaz kültür varlığıdır.” kaydı konulmuş ve 1nci, 2nci grup olarak gruplandırılmış olan taşınmaz kültür varlıkları her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Bu nedenle bankaca borçlandırmaya esas bedel hesaplanırken, sadece kullandırılan kredi miktarı ve faizi, krediye ilişkin sigorta vb. giderler dikkate alınır. Kullandırılan kredilerin faizi, kredinin ilk kullanıldığı tarihten itibaren, projeye avans ödemesi yapılmış ise avansın bankaya aktarılıp, hak sahibine ödendiği tarihten itibaren bankaca uygulanır. Kredi kullanan gerçek ve tüzel kişilerin geri ödemeleri, son hakedişin ödenmesinden sonra, bankanın kredi kullanıcısına vereceği 10 yıllık geri ödeme tablosundaki tarihte başlar. Ancak; geri ödemenin başlangıç tarihi ile son hak edişin ödendiği tarih arasındaki süre 3 ayı geçemez. Vadesinde ödenmeyen borca gecikilen günler için, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında kanunun 51 inci maddesinin 1 inci fıkrasında yer alan gecikme zammı uygulanır. Vadenin bitiminden sonraki üç aylık dönem içinde taksit miktarının cezası ile birlikte ödenmemesi halinde borç muaccel kılınır ve banka tarafından İdare-Banka Protokolü çerçevesinde tahsil edilir. Kredinin maksada uygun olarak kullanılmaması halinde borç muaccel hale gelir. Borcun muaccel hale gelmesinden sonra yapılan bütün giderler ile gayrimenkulün paraya çevrilmesi için yapılan her türlü gider borca eklenir. Banka, kredi taksitleriyle faizlerinin tahsili için, bankacılık usul ve teamülleri içerisinde, gerekli her türlü işlemleri ve yasal takipleri yapacak, tahsil ettiği taksit, faiz ve cezai faizleri İdare hesabına alacak olarak kaydedecektir. Banka, geri ödeme taksitlerini izleyen ayın en geç 15. gününe kadar İdare hesaplarına yatırır ve bunlara ait bilgileri de bildirir.